Na današnji dan » Diskusije
Na današnji dan - Maj
-
Danas je 1 . Maj , 121. dan u godini. Do kraja godine ima 244 dana.
1218 - Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.
1707 - Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.
1778 - U Somboru je otvorena prva srpska učiteljska škola.
1858 - Crnogorci su na Grahovu potukli znatno jače turske trupe. Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.
1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istog dana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.
1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.
1876 - Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.
1886 - U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.
1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".
1925 - Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.
1931 - Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.
1945 - Nemački nacistički lider Jozef Gebels, ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.
1960 - Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.
1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.
1982 - U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.
1993 - U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.
1994 - U trci za "Gran Pri San Marina" poginuo je brazilski automobilski as Ajrton Sena jedan od najboljih vozača "formule 1".
1995 - Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.
1997 - Laburistička partija Tonija Blera pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.
1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus na mostu u Lužanima. Poginulo je najmanje 60 ljudi.
2001 - Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.
2001 - Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenu ugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.
2003 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.
2004 - U Briselu su podignute zastave deset novih država članica Evropske unije, čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.
-
Danas je 2 . Maj , 122. dan u godini. Do kraja godine ima 243 dana.
1519. Umro je Leonardo da Vinči, italijanski vajar, naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.
1567. Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor "Dundo Maroja" i "Novele od Stanca".
1660. Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati, italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.
1729. Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera i Didroa, sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.
1852. Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.
1857. Umro je francuski pisac Alfred de Mise ("Noći", "Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").
1860. U Budimpešti je rođen Teodor Hercl vođa i osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).
1885. Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.
1892. Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen, "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.
1892. Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman, osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.
1903. Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok, autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946).
1904. Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis "Bing" Krozbi, rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film "Idući svojim putem".
1933. Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.
1945. Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.
1951. Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.
1953. Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku, kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1957. Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti, vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.
1960. Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom, osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano
zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965. Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenos televizijske slike.
1967. U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990. Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.
1993. U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.
1995. Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.
1999. Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebila je grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.
2001. Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočka krimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.
2003. Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da je glavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004. Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica za specijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilacubistva, bivši Legijin zamenik Zvezdan Jovanović.
-
Danas je 3 . Maj , 123. dan u godini. Do kraja godine ima 242 dana.
1469. Rođen je italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli, autor dela "Vladalac", u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam "makijavelizam".
1494. Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio je ostrvo koje je kasnije nazvano Jamajka.
1500. Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral na putu ka Indiji otkrio je Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.
1748. Rođen je francuski političar Emanuel Žozef Sije, poznat kao Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.
1791. Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski potpisao je liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani ustav u svetu, posle američkog ustava.
1814. Francuski kralj Luj XVIII vratio se, pod zaštitom saveznika, u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.
1841. Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.
1895. Teritorije u posedu britanske južnoafričke kompanije južno od reke Zambezi dobile su naziv Rodezija.
1898. U Kijevu je rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena premijer Izraela, od 1969. do 1974.
1898. Umro je srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku.
1902. Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo je razvoju lasera.
1922. U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, među čijim osnivačima su bile i Jugoslovenske železnice.
1936. U Jagodini su, u organizaciji Narodnog fronta slobode, održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.
1939. Smenjen je sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, a novi ministar postao je Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom.
1945. Britanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavni grad tadašnje Burme (danas Mjanmar), oslobodivši ga japanske okupacije.
1946. U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih - sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.
1968. Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.
1971. Valter Ulbriht se povukao sa mesta generalnog sekretara Komunističke partije Istočne Nemačke. Zamenio ga je Erih Honeker.
1992. Muslimanske snage napale su u Sarajevu kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno je i ranjeno više oficira, vojnika i civila.
1996. Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN u Ženevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.
1999. Tokom vazdušnih udara NATO-a na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus kod Peći, na Kosovu. Poginulo je 20 ljudi, a 43 je ranjeno. U Novom Sadu pogođena je zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO-a u Briselu saopšteno je da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.
2003. Američki kongres je, većinom glasova, izglasao budžet od skoro 80 milijardi dolara koji je namenjen ratu u Iraku, a jedan njegov deo namenjen je saveznicima i borbi protiv terorizma.
-
Danas je 4 . Maj , 124. dan u godini. Do kraja godine ima 241 dana.
1493. Papa Aleksandar VI, Španac, izdao edikt o podeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.
1780. U Epsomu u Engleskoj održane prve konjičke trke.
1825. Rođen engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina.
1827. Rođen engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je, u avgustu 1858, video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.
1869. Umro srpski pisac i političar Jovan Hadžić, prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.
1885. Umro srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine počele reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen sa vlasti, na presto se vratio knez Miloš Obrenović.
1903. U borbi s Turcima poginuo vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.
1919. Počele demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da nemački posedi u provinciji Šantung budu predati Japanu. Demonstracije "Pokret 4. maja" prerasle u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.
1928. Rođen egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.
1929. Rođena američka glumica Odri Hepbern, ambasador dobre volje UNICEF. Dobitnica “Oskara” za film "Praznik u Rimu".
1938. Daglas Hajd postao prvi predsednik Irske na osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.
1970. Američka Nacionalna garda ubila četiri i ranila 11 studenata univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.
1979. Vođa konzervativaca Margaret Tačer posle pobede nad laburistima na parlamentarnim izborima postala prva žena-premijer u istoriji Velike Britanije.
1980. Umro predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.
1990. Na prvim višestranačkim izborima posle Drugog svetskog rata u Hrvatskoj ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.
1994. Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija potpisali sporazum o početku primene ograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.
1994. Emitovanjem prvog servisa vesti počela rad beogradska nezavisna novinska agencija Beta.
1996. Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.
2001. U Beogradu podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne Marković 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.
2001. SAD glasanjem izbačene iz Komisije za ljudska prava pri Ujedinjenim nacijama, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.
-
Danas je 5 . Maj , 125. dan u godini. Do kraja godine ima 240 dana.
1705. Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine (od 1658) Srbi su se, pod vodjstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1813. Rodjen je danski filozof Seren Kjerkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Stadijumi na životnom putu", "Filozofske mrvice").
1815. Rodjen je francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije 19. veka ("Slamni šešir", "Put gospodina Perišona").
1818. Rodjen je nemački filozof Karl Hajnrih Marks teoretičar modernog socijalizma i komunizma. Sa Fridrihom Engelsom napisao je 1848. Komunistički manifest ("Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Teze o Fojerbahu", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Kapital - kritika političke ekonomije").
1821. Umro je francuski car Napoleon I Bonaparta jedan od najvećih vojskovodja u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu. Umro je na ostrvu Sveta Jelena kao britanski zatvorenik.
1846. Rodjen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič autor romana "Quo vadis", i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.
1855. Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo je Opšti zemaljski zakonik u koji su unete imovinske i poreske reforme.
1860. Italijanski revolucionar Djuzepe Garibaldi sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio je iz Djenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.
1883. Rodjen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta ("Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci").
1904. Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.
1930. Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje gradjanske neposlušnosti.
1936. Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobodjeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I.
1945. Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.
1954. General Alfredo Štresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza započevši tako 34-godišnju diktaturu.
1955. Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.
1961. Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod "Merkjuri" prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard.
1977. Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard zapadnonemački kancelar (1963-66) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.
1978. Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronadjeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.
1981. Bobi Sends postao je prvi od deset pripadnika Ire koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka gladju.
1993. Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou čije je najpoznatije delo "Svet naših očeva", studija o istočno-evropskim Jevrejima migrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.
1999. Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.
2001. Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad koji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.
2003. Haški tribunal podigao je optužnicu protiv bivšeg načelnika Službe državne bezbednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića Frenkija, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba sa velikih delova teritorija Hrvatske i BiH, tokom ratova od 1991. do 1995. Oni su uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji "Sablja" a posle podizanja optužnice izručeni su sudu u Hagu.
2003. Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka sudjenje.
2003. Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.
2004. U aukcijskoj kući "Sotbi" u Njujorku Pikasova slika "Dečak sa lulom" postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je apsolutni svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.
2005. Na parlamentrnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.
-
Danas je 6 . Maj , 126. dan u godini. Do kraja godine ima 239 dana.
1237. U manastiru Mileševa sahranjene su mošti Save Nemanjića (Svetog Save), prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu (Bugarska). Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.
1527. Vojska burbonskog vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4.000 njegovih stanovnika.
1626. Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgrađen Njujork, za bižuteriju u vrednosti od 25 dolara.
1757. U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih II osvojio je Prag, koji su branile austrijske trupe.
1758. Rođen je jedan od vođa francuske revolucije Maksimilijande Robespjer, vođa jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.
1840. Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I.
1856. Rođen je austrijski psihijatar Sigmund Frojd, osnivač psihoanalize.
1856. Rođen je američki istraživač Edvin Piri. Vodio je prvu ekspediciju koja je 1909. stigla na Severni pol.
1861. Rođen je indijski pisac i filozof Rabindrant Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. ("Gradinar", "Gitandžali", "Grupa priča", "Zlatan čamac").
1862. Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedinstven pesnik i filozof prirode u američkoj književnosti. Dvogodišnje iskustvo usamljeničkog života u prirodi opisao je u knjizi "Valden ili život u šumi".
1868. Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović (Mika Alas), osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije.
1895. Rođen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, zvezda i idol nemog filma ("Četiri jahača apokalipse", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak").
1910. Umro je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irskeod januara 1901. Nasledio ga je sin Džordž V.
1915. Rođen je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels, dobitnik Oskara za životno delo 1971. Njegov "Građanin Kejn" smatra se jednim od najboljih filmova u istoriji kinematografije ("Magbet", "Otelo", "Treći čovek").
1919. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzete kolonije u Africi.
1932. Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu jeubio ruski emigrant.
1949. Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913.
1974. Zapadnonemački kancelar Vili Brant podneo je ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Ginter Gijom bio istočnonemački špijun.
1979. Na izborima u Austriji pobedila je Socijalistička partija Bruna Krajskog.
1981. SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava međunarodni terorizam.
1991. U Splitu su izbile demonstracije protiv JNA, u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski.
1992. Umrla je Marlen Ditrih, američka filmska glumica nemačkog porekla, legendarna "fatalna žena" ("Plavi anđeo", "Šangaj-ekspres", "Svedok optužbe").
1993. Skupština Republike Srpske na Palama odlučila je da se o Vens-Ovenovom mirovnom planu za Bosnu izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto birača.
1994. Otvoren je tunel ispod Lamanša.
1996. Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vođe levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.
1999. Ministri inostranih poslova sedam najrazvijenijih zemalja Zapada i Rusije (Grupa 8) dogovorili su se na sastanku u Bonu o principima za okončanje rata na Kosovu.
2000. U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu fiat uno, pronađeno je telo paparaca Žan Pola Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovođeni su u vezu za saobraćajnom nesrećom u Parizu, kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi El Fajed.
2003. Savet bezbednosti UN produžio je sankcije uvedene Liberiji 2001. zbog njene navodne pomoći pobunjenicima u Sieri Leoneu. Njima je uključen i embargo na uvoz oružja kao i na izvoz dijamanata.
2004. Sud u Libiji osudio je pet medicinskih sestara iz Bugarske i jednog palestinskog lekara na smrt, zbog inficiranja oko 400 libijske dece verusom side u pedijatrijskoj bolnici u Bengaziju. OEBS je uputio Libiji apel da ne pogubi osuđene, a rezolucija istog sadržaja dostavljena je parlamentarcima iz 50 zemalja članica te organizacije. Libijski vrhovni sud je 25. decembra 2005. ukinuo je izrečene smrtne kazne i predmet prebacio na nižu sud koji treba da ponovi suđenje.
-
Danas je 7. Maj , 127. dan u godini. Do kraja godine ima 238 dana.
1663. U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II.
1682. Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na presto je došao Petar I (Petar Veliki).
1711. U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Živeo je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu.
1727. Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji su proterani iz Ukrajine.
1832. Bavarski princ Oto fon Vitlsbah izabran je za kralja Grčke koja je Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.
1833. Rođen je nemački kompozitor i pijanista Johanes Brams. Njegove četiri simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara.
1840. Rođen je ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su dela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija dela su programski koncipirane simfonije, koncert za klavir i orkestar, kao i opere "Pikova Dama" i "Evgenije Onjegin", pisane prema Puškinovim istoimenim delima.
1892. Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plavagrobnica", posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.
1893. Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila je prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.
1901. Rođen je američki filmski glumac Gari Kuper dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1915. Nemačka podmornica "U-20" torpedima je potopila britanski putnički brod "Lusitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo je 1198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.
1928. U Velikoj Britaniji je starosna granica izbornog prava žena snižena sa 30 na 21 godinu.
1939. Nemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (Osovina Berlin - Rim). Kasnije se tom savezu pridružio i Japan.
1943. Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele su Tunis i Bizertu.
1944. Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu otpočele napad na Sevastopolj i narednog dana ga oslobodile od nemačke vojske.
1945. Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke završen je Drugi svetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukvnik Bedel Smit u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu.
1954. Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.
1960. Leonid Brežnjev je na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova.
1995. Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak pobedio je socijalističkog kandidata Lionela Žospena.
1996. Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije u Hagu počelo je suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin posle Nirnberga i Tokija.
1997. Vlada SAD osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocenosti od žrtava holokausta za vreme Drugog svetskog rata.
1999. U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je centar Niša gde je poginulo 16, a ranjeno oko 70 ljudi.
1999. Papa Jovan Pavle II posetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je, posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku pravoslavnu zemlju.
2001. Ronald Bigz, učesnik u "najvećoj pljački veka" u Engleskoj 1963, dobrovoljno se predao britanskim vlastima, nakon što je 35 godina proveo u Brazilu.
2002. Pri padu aviona McDonel-Daglas MD-82, kineske avio-kompanije u more u blizini grada Daliana, poginulo je svih 112 putnika i članova posade.
2004. Predsednik Rusije Vladimir Putin položio je svečanu zakletvu u Kremlju i time zvanično započeo drugi predsednički mandat.
2006. Poslednja preživela putnica koja se sećala katastrofe broda "Titanik", Lilijan Asplujd umrla je u 99. godini. U nesreći su iz njene porodice stradali otac i troje braće, dok su ona, njena majka i brat preživeli brodolom.
-
Danas je 8. Maj , 128. dan u godini. Do kraja godine ima 237 dana.
1429. Pobedom francuske vojske nad Englezima završena opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.
1794. U Parizu, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije, osnivač moderne hemije. Formulisao zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
1815. Na brdu Ljubić kod Čačka Srbi u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.
1828. U Švajcarskoj rođen Anri Dunan, osnivač Crvenog krsta i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.
1852. Potpisan Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.
1873. Umro engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil, jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici.
1873. Zaharije Stefanović Orfelin izdao u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.
1880. Umro francuski pisac Gistav Flober, autor romana "Gospođa Bovari" zbog kog je bio optužen za povredu javnog morala.
1884. Rođen američki državnik Hari Truman, 33. predsednik SAD. Predsednik postao posle smrti Frenklina Ruzvelta. Uveo doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.
1900. Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.
1902. Od erupcije vulkana Monpelje na Martiniku u Karibima uništen grad Sen Pjer, a poginulo više od 30.000 ljudi.
1903. Na Tahitiju umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen.
1921. U Švedskoj ukinuta smrtna kazna.
1949. Stvorena Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana privremena vlada na čelu s Konradom Adenauerom.
1952. Umro američki filmski producent Vilijem Foks, osnivač filmske korporacije "Foks".
1973. U Južnoj Dakoti u SAD okončana pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.
1980. U Beogradu sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani prisustvovali predstavnici više od 120 zemalja i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
1984. Sovjetski olimpijski komitet odlučio da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992. U Jugoslaviji penzionisano 38 generala, među kojima načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Nov šef GŠ postao general-pukovnik Života Panić.
1994. Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj pobedili socijalisti Đule Horna.
1999. U vazdušnim udarima NATO na Jugoslaviju pogođena ambasada Kine u Beogradu. Poginula četiri kineska državljanina, a najmanje 10 ranjeno. Incident ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine, usledili masovni protesti u Kini.
1999. Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno kod Lipljana na Kosovu.
1999. Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard, poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".
2001. Jugoslavija primljena kao punopravni član u Svetsku banku.
2001. Papa Jovan Pavle II okončao istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
-
Danas je 9. Maj , 129. dan u godini. Do kraja godine ima 236 dana.
1502. Španski moreplovac Kristifor Kolumbo isplovio iz španske luke Kadis na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo umro
1506. u Španiji, uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.
1788. Parlament Velike Britanije ukinuo trgovinu robljem.
1800. Rođen Džon Braun, borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio čuveni napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osuđen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. dovelo do zaoštravanja borbe abolicionista i robovlasnika.
1805. Umro jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler.
1850. Umro francuski hemičar Žozef Gejlisak. Utvrdio da se pritisak gasa povećava u zavisnosti od temperature.
1860. Rođen škotski pisac Džejms Metju Beri, autor knjige o Petru Panu.
1877. Rumunija proglasila nezavisnost, mesec dana po sklapanju saveza s Rusijom protiv Otomanskog carstva.
1901. U Melburnu otvoren prvi parlament Australije.
1911. Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića 1903, u Beogradu osnovala tajnu organizaciju Ujedinjenje ili smrt, Crna ruka.
1926. Amerikanci Ričard Berd i Flojd Benet prvi avionom preleteli Severni pol.
1927. Kanbera postala glavni grad Australije, umesto Melburna.
1931. Umro američki fizičar Albert Majkelson, koji je pomoću rotirajućeg ogledala odredio brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio 1907.
1936. Italija zvanično okupirala Abisiniju, Etiopiju, i italijanskog kralja Vitorija Emanuela III proglasila abisinijskim carem.
1945. Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel u Berlinu potpisao završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata. U ime saveznika, dokument potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder. Dokument o bezuslovnoj predaji Nemačke potpisan 7. maja u Remsu.
1946. Kralj Vitorio Emanuele III abdicirao, Italija postala republika.
1948. Komunistička partija Jugoslavije odbacila optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak sovjetskog bloka na Jugoslaviju.
1950. Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman pozvao na pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, prethodnice Evropske unije. Šumanov plan 1951. potpisalo šest zemalja. Datum se obeležava kao Dan evropskih integracija.
1952. Širom Jugoslavije održani masovni protesti zbog Londonskog sporazuma, kojim je Zona A Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.
1960. SAD postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.
1976. Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke terorističke grupe Bader-Majnhof, obesila se u zatvorskoj ćeliji.
1978. U parkiranom automobilu u centru Rima nađeno telo bivšeg premijera Italije Alda Mora, kog su teroristi Crvenih brigada oteli 54 dana ranije.
1986. Umro nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio Krov sveta, Mont Everest.
1993. U Mostaru počeli sukobi Hrvata i Bošnjaka, koji su doveli do podele grada na bošnjački i hrvatski deo. Bošnjaci i Hrvati do tada bili saveznici u borbama protiv Srba u ratu u Bosni i Hercegovini.
1995. Na kraju trodnevne proslave 50-godišnjice završetka Drugog svetskog rata u Evropi i Dana pobede, svetski lideri pozvali na globalno pomirenje. Centralne proslave održane u Parizu i Moskvi.
1996. Joveri Museveni pobedio na prvim predsedničkim izborima u Ugandi posle 16 godina.
2001. Predsedniku Jugoslavije Vojislavu Koštunici u Njujorku uručena nagrada Instituta Istok-Zapad za svetskog državnika godine.
2001. U haosu koji je na stadionu u Akri, Gana, nastao kada je policija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo život.
2002. U eksploziji nagazne mine tokom proslave Dana pobede u južnoj ruskoj republici Dagestanu, u gradu Kaspijsku, poginule 42 osobe, a povređeno 150 osoba.
2004. Predsednik Čečenije Ahmad Kadirov i 24 osobe poginuli u eksploziji bombe na stadionu u Groznom, glavnom gradu Čečenije, tokom proslave Dana pobede.
-
Danas je 10. Maj , 130. dan u godini. Do kraja godine ima 235 dana.
1497. Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio kontinent između Evrope i Azije.
1655. Britanci od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.
1760. Rođen francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".
1774. Kralj Francuske Luj XV umro od malih boginja. Presto nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela Francusku na prag revolucije.
1844. Načelnik Ministarstva prosvete u Vladi Srbije Jovan Sterija Popović uputio svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Taj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.
1865. Trupe Unije zarobile, u Američkom građanskom ratu, predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.
1871. Francuska i Nemačka potpisale sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.
1881. Krunisan rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.
1894. Rođen američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin.
1923. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka potpisale Konvenciju o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini SHS pripala carinska uprava. Nov aranžman Jugoslavije i Grčke potpisan 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.
1933. U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti spalili više od 25.000 knjiga Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna.
1940. Vinston Čerčil postao premijer Velike Britanije pošto je Nevil Čembrlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.
1940. Nemačka bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija posle nemačke invazije na Dansku zaposela bivšu dansku koloniju Island.
1941. Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku u nameri da počne mirovne pregovore. Uhapšen i kraj rata proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen za ratne zločine na doživotnu robiju.
1945. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele Prag.
1945. Saveznici preuzeli Rangun od Japanaca.
1960. Američka nuklearna podmornica "Triton" završila putovanje oko sveta koje je trajalo 84 dana.
1977. Umrla američka filmska glumica Džoan Kroford, jedna od najvećih holivudskih zvezda tridesetih godina XX veka, dobitnica “Oskara” 1945. za film "Mildred Pirs".
1979. Umrla Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svetska rata. Slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla u svetsku enciklopediju filma.
1981. Fransoa Miteran postao predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri-Žiskara d'Estena.
1988. SAD stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti Ujedinjneih nacija, kojom je Izrael osuđen zbog invazije na jug Libana.
1993. Više od 200 tajlandskih radnika poginulo u požaru u fabrici igračaka u provinciji Nakon Patom.
1994. Nelson Mendela izabran za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac na čelu te zemlje.
1994. Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.
1995. Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.
1997. U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo najmanje 1.560 ljudi.
1999. Brazil formalno dozvolio politički azil paragvajskom svrgnutom predsedniku Raulu Kubasu i njegovoj porodici.
2001. Skupština Jugoslavije ratifikovala Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske, koji su 5. marta u Banjaluci potpisali jugoslovenski predsednik Vojislav Koštunica i predsednik RS Mirko Šarović.